Płynność jest sprawnością, która rozwija się stopniowo. Wiele dzieci czuje się niepewnie, przyswajając nowe słowa, nie wiedzą jeszcze, jak powinny je wymawiać
i łączyć ciągi wyrazów w zdania. Gdy dziecko uczy się chodzić, może się chwiać, potykać i upadać, zwłaszcza na początku. Zacinanie się na trudnym słowie jest naturalną częścią nauki mowy.
Rodzice nie są odpowiedzialni za pojawienie i utrzymywanie się jąkania. Istnieje wiele czynników ryzyka wskazujących, które dzieci są bardziej narażone na utrzymywanie się jąkania Czworo na pięcioro jąkających się dzieci upora się z tym problemem.
Dzieci, u których objawy najprawdopodobniej ustąpią:
- Już wykazują oznaki poprawy.
- Nie mają żadnych jąkających się krewnych.
- Nie są świadome i zmartwione swoim jąkaniem.
- Nie mają innych trudności z mówieniem.
- Nie mają ponadnormatywnie rozwiniętej sprawności językowej.
- Jąkają się krócej niż rok.
- Mają rodziców, którzy nie są zmartwieni ich jąkaniem.
Rady dla rodziców:
Jest wiele sposobów, które pozwolą Państwa dziecku w osiąganiu płynności
w mówieniu. Prawdopodobnie niektóre z nich już Państwo stosują, inne będą może dla Państwa nowością.
- Gdy dziecko mówi wolno, daje sobie czas, by myśleć i planować, co chce powiedzieć, i może skoordynować ruchy konieczne do wypowiedzenia słów. Wiele dzieci śpieszy się podczas mówienia. Mogą Państwo kontrolować tempo mówienia, pokazując dziecku, zanim jeszcze samo zacznie mówić, jak robić przerwy i jak używać zwolnionego tempa.
- Wszyscy zadajemy pytania, a kiedy zadamy pytanie dziecku, oczekujemy,
że na nie odpowie. Jego zdolność do płynnej odpowiedzi będzie zależała od tego, jak trudne jest pytanie i czy ma wystarczającą sprawność językową. Mogą Państwo pomóc dziecku odpowiadać płynniej poprzez:
- unikanie pytań zbyt skomplikowanych dla dziecka;
- dawanie mu więcej czasu na myślenie i odpowiedź;
- unikanie zadawania kolejnego pytania, zanim dziecko zdąży odpowiedzieć na poprzednie.
- Gdy rozmawiamy w grupie, często nasze wypowiedzi nakładają się na
siebie, przerywamy sobie nawzajem. Może to być trudne dla dziecka, które się jąka. Śpieszy się bowiem z wypowiedzeniem swojego zdania, zanim ktoś mu przerwie, albo też szybko chce wtrącić się do wypowiedzi kogoś innego. Mogą Państwo pomóc dziecku, stwarzając taką sytuację, w której każdy jest wysłuchany, a żaden uczestnik rozmowy nie przerywa temu, który właśnie się wypowiada. Dziecko będzie mogło mówić wolniej i to pomoże mu wypowiadać się płynniej. Ważne jest również, aby takie same zasady ustalono dla wszystkich – pozostali członkowie rodziny mają prawo do swobodnej wypowiedzi, podobnie jak dziecko, które się jąka. - Mogą Państwo pomóc swojemu jąkającemu się dziecku, poświęcając mu trochę czasu i przebywając z nim sam na sam. Skupiają bowiem Państwo całą swoją uwagę na dziecku, więc nie musi się ono spieszyć z wypowiedzią. Jeśli tempo życia w Państwa rodzinie jest bardzo szybkie, niezwykle korzystne dla Państwa w tej sytuacji byłyby regularne spotkania indywidualne z każdym z dzieci.
OGÓLNE FAKTY NA TEMAT JĄKANIA
- Ludzie jąkali się zawsze, zjawisko to znane jest od wieków. W historii ludzkości można znaleźć wiele przykładów znanych ludzi, którzy się jąkali, takich jak król Jerzy VI, Marylin Monroe czy Winston Churchill. Spośród współczesnych trudności z płynnym mówieniem mają Rowan Atkinson, Bruce Willis czy Tiger Woods.
- Jąkanie występuje na całym świecie, powszechniejsze jest wśród chłopców niż dziewcząt.
- Zwykle początek jąkania przypada na okres między drugim a czwartym rokiem życia, kiedy następuje intensywny rozwój mowy i języka.
- Badania naukowe wykazują, że w dzieciństwie jąka się około 5% dzieci. Wśród dorosłych jąkanie występuje u mniej więcej 1% populacji. Oznacza to, że w dzieciństwie średnio czworo na pięcioro jąkających się dzieci przezwycięży ten problem. Na podstawie wyników badań można prognozować, które dzieci mogą mieć kłopot z przezwyciężeniem niepłynności i jaki rodzaj terapii będzie dla nich odpowiedni.
- Osoby jąkające się potrafią być płynne śpiewając, szepcząc lub gdy się nie słyszą.
- Jąkanie to skomplikowane zagadnienie – nie ma jednej przyczyny problemu, podobnie jak nie ma prostej terapii.
neurologopeda – mgr Ewa Mianowana